Neubourger Molen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Naam

Neubourger Molen

Molen van Roex

Plaats

Gulpen

Type

middenslagmolen

Beek

Gulp

Bouwjaar

1712  / 1853 / 1907 / 1986

Functie

korenmolen

elektriciteitsopwekking

Molendb

gegevens

Eigenaar

particulier

Foto’s

november 2009

 

 

 

Papiermolen

 

Met toestemming van de Heer van ‘Nieuwburg en Gulpen’ was in 1712 in Gulpen een papierfabriek met waterrad-aandrijving opgericht door Cornelis Hollman uit Maastricht. Hollman was een afstammeling van een Duitse papiermakersfamilie. Met een onderbreking van 1809-1816 werd er tot 1840 handgeschept papier vervaardigd.

 

Nadat de papiermolen, die twee waterraderen had, in 1824 verkocht werd aan Jakob Schüll en door zijn erfgenamen in 1845 aan graaf de Marchant d' Ansembourg kasteelheer van Gulpen-Neubourg, werd de molen door de laatste in 1853 omgebouwd tot graanmolen.

 

 

       

 

   Lompen werden in een papiermolen tot

   vezelpulp verwerkt, uit de pulppap werd papier

   geschept.

 

 

  Uit afgesleten linnendoeken,

  Hier op te koopen, daar te zoeken:

  Gewaschen en tot pap gebracht,

  Verschijnt papier, zoo waard geacht.

 

   houtsnede door Jost Amman, naar Meisner, 1568

    

 

    De Papiermaaker

 

    Dus word de oude vod, door vlyt,

   Tot nut van nieuw gebruick bereid:

   So most de Mens het voddig leeven,

   Door wercking van een goe mannier,

   Bereiden tot een wit Papier,

   Daar’s Heeren Wil op wierd geschreven

 

     uit  “Het Menselijk Bedrijf” van Jan Luyken, 1694

 

 

 

Zuid-Limburgse papierindustrie

 

De Duitse papierfabrikant Carl Joseph Hollmann uit Gulpen deed begin 19e eeuw een poging het papier-imperium uit te breiden. Hollman kocht in 1816 de Commandeursmolen te Mechelen en liet er een paar jaar later een papiermolen bijbouwen. In 1825 moest hij deze molen vanwege financiële problemen weer van de hand doen. Deze molen bleef tot het einde van de 19e eeuw een papiermolen.

 

In 1828 probeerde hij het opniew, Hollman vestigde een papiermolen in de Bovenste Molen te Mechelen, maar hij overleed hetzelfde jaar en zijn zonen zetten de papierfabricage nog enkele jaren voort waarna dit bedrijf verkocht werd. Rond 1848 kwam deze papiermolen stil te liggen.

 

 

 

 

 

                        

 

 

 

 

 

 

 

Neubourger Molen

 

Bij het kasteel Neuborg lag vanouds een watermolen op de Gulp, een graanmolen met dezelfde naam als het kasteel. Kasteelheer graaf de Marchant d' Ansembourg vroeg in 1851 vergunning het malen van graan te verplaatsen naar de papiermolen. In 1853 was het zover en de oude Neubourger Molen bij het kasteel werd afgebroken, de naam ging over op de voormalige papiermolen.

 

De nieuwe Neubourger Molen gebruikte maar een klein deel van het grote fabrieksgebouw. Brand verwoestte in 1905 het binnenwerk van de molen. Na de herbouw in 1907 verving een turbinerad in een turbinehuis het waterrad. Het maalbedrijf stopte begin jaren zestig.

 

 

                                  advertentie van 3 maart 1906

                                                                                                                  een derde naam voor de molen: Gulpermolen

 

 

 

                                              

 

                                                                                                                                                                                           de dynamo

 

Molen van Roex

 

In officiële papieren heette de molen nog steeds papiermolen, ook toen de familie Roex die de molen al bijna een eeuw pachtte, in 1952 de watermolen kocht van de graaf. De molen stond inmiddels wijd en zijd bekend als de molen van Roex.

 

Van 1980-86 vond een grote restauratie plaats, het waterrad kwam terug. Het rad heeft een diameter van ruim 7,1 m en is daarmee het één na grootste waterrad in Nederland (de Opwettense molen in Nuenen: 9,3 m, de Bovenste Molen in Mechelen: 6,5 m, de Bisschopsmolen in Maastricht: 6m). Er wordt nu elektriciteit opgewekt. De opbrengst is ca. 50.000 KWh per jaar. In het overig deel van de oude papierfabriek is een restaurant gevestigd ‘de Pannekoekenmolen’.

 

De molen maalt niet meer, het pannenkoekenrestaurant betrekt het meel van de Commandeursmolen.

 

 

 

 

 

 

      

 

 

 

            

 

                stillevens

 

 

                                     

 

 

 

 

                            

 

 

 

 


 

Ansichtkaarten

 

 

 

                        

 

                            ca 1990

 

 

         

 

             ca 1979, met turbinehuis

 

 

 


 

 

 

Homepagina Watermolens

 

site Leumolen