Waterrad van Staverden

Ermelo

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                        

 

 

 

Kasteel Staverden

 

Langs het Kasteel Staverden stroomt de Staverdense Beek, de naam van een traject van de Hierdense beek. De beek ververst het water van de gracht en dreeft de naastgelegen bovenslagkorenmolen aan. De oudste molen in het stroomgebied van de Hierdense beek was de korenmolen op Staverden, die mogelijk al dateert van 1307. In 1525 kreeg de eigenaar van de molen toestemming om het Uddelermeer af te tappen voor extra water.

 

Wandelaar

 

Predikant Jacobus Craandijk beoefende met passie zijn liefhebberijen wandelen en geschiedenis. Van 1875 tot 1888 publiceerde hij in acht delen de serie ‘Wandelingen door Nederland met pen en potlood’, een reeks waarin hij zijn wandeltochten beschreef met veel details over de geschiedenis. Nog steeds worden zijn boeken gebruikt om de beschreven trajecten af te lopen. Van de molen bij kasteel Staverden was hij in 1888 niet onder de indruk:

 

“Een helder beekje glinstert tusschen het volle, welige groen. Op een beschaduwd boschplein is de tuinmanswoning gebouwd en niet ver van daar de stevige watermolen, die echter veel minder het landschap versiert, dan 't wel zou kunnen zijn, als het rad niet door een houten getimmerte bedekt en daardoor in zijn rondwentelen door het schuimend nat aan het oog onttrokken was.

 

Hoe veel schooner nog zou dat geheimzinnig, half duister hoekje tusschen het welig houtgewas en onder de trotsche beuken, eiken en berken zijn, wanneer de bruisende stroom er parelde en vonkelde en zijn wolken van wollig schuim zich vrij en frisch konden afteekenen tegen het donker groen der struiken en het goudbrons van den bemosten grond.

 

Nu moet de verbeelding de doodsche, grijsgeverwde omheining voor het levende, sprankelende water verwisselen, of wij moeten maar vergeten, dat het kloeke gebouw daarginds een watermolen is, om ons door 't gemis van het meerdere, dat wij nog zouden kunnen genieten, niet te laten storen in 't genot van het vele, dat ons bovendien op dit uitnemend liefelijk plekje te zien wordt gegeven, terwijl wij ons hebben neergevlijd op het mollige mostapijt in schaduw der hooge, krachtige eiken, in overvloed op het eenigzins golvende boschplein wassend.”

 

 

Het Gelders Landschap

 

De naamloze molen werd in 1923 afgebroken en twee jaar later is de boerderij ‘de Molen’ er naast gezet. De laatste particuliere eigenaar van Huis of Kasteel Staverden was Herman Theodoor s’ Jacob, hij was in 1929 één van de oprichters van Geldersch Landschap. Zijn erven verkochten het kasteel en omringend landgoed in 1963 aan deze stichting.

 

 

      

  Molenbeek

 

De Hierdense beek heeft een lengte van ongeveer 23 km, de beek heet in Leuvenum de Leuvenumse beek en in Staverden de Staverdense beek. In de 18e eeuw dreef de beek zes waterradmolens aan.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Naam

waterrad van Staverden

Plaats

Staverden / Ermelo

Type

bovenslagmolen

Beek

Staverdense beek

Bouwjaar

1989

Status

restant

Functie

elctriciteitsopwekking

Eigenaar

stichting

Molendb

gegevens

Foto’s

november 2009

 

 

Waterrad

 

In 1989 werd is door de stichting het Gelders Landschap de waterloop en de watergoot van de verdwenen korenmolen vernieuwd en is er een nieuw bovenslagrad aangebracht. Elf jaar later is het waterrad gerestaureerd en werd er, in samenwerking met Nuon, een kleine generator op aangebracht, als dynamo geschakeld. De verwachting was dat 4 kW aan natuurstroom opgewekt kon worden, maar dat bleek een illusie. In 2007 is het rad opnieuw gerestaureerd.

 

 

 

                    

 

                         de gerestaureerde watergoot met daarachter boerderij ‘de Molen’ met het jaartal 1925 boven de deur

 

 

 

 

                                           

 

 

 

 

                      

 

 

 

 

                                        

 

 

 

 

 

 

                                       

 

                                            boerderij ‘de Molen’

 

 

 

 

Opgeleide beek

 

De beken op de Veluwe zijn vaak sprengen. Op een plek waar het grondwater hoog zat, groef men een gat tot aan het grondwater, het gat heet de sprengkop. Het water werd verder geleid in een gegraven waterloop die bekleed was met leem voor de waterdichtheid. Water wil naar het laagste punt stromen, maar de kunstmatige beekloop hield het peil hoog, zodat bij de molens die aan de rand van het Veluws-plateau lagen, het verval zo groot mogelijk was. Een dergelijke beek of spreng wordt een opgeleide beek genoemd, ook bij de molen van Staverden is de molentak opgeleid.

 

De ultieme opgeleide beek is getekend door Escher in 1961

 

 

                                                                          

 

 

 

 

 

Ansichtkaarten

 

 

 

                            

 

                               ca 1979

 

 

 

 

 

Homepagina Watermolens

 

site Leumolen